Wat is ouderlijk gezag?

Wat is ouderlijk gezag?

Ouderlijk gezag houdt in dat één of meerdere ouders minderjarige kinderen (tot 18 jaar) verplicht moeten opvoeden en verzorgen. De ouders die ouderlijk gezag hebben over het kind worden ook wel de juridische ouders genoemd. De juridische ouders zijn verantwoordelijk voor het geestelijke en lichamelijke welzijn, de veiligheid, en de ontwikkeling van de persoonlijkheid van het kind.

Tot het 18e levensjaar van het kind zijn de juridische ouders bevoegd tot het nemen van bepaalde beslissingen voor het kind, zoals het beheren van het vermogen en het vertegenwoordigen van het kind in burgerlijke handelingen. Een ouder kan bijvoorbeeld een paspoort voor het kind aanvragen. Het kind moet ook rekening houden met het feit dat de juridische ouders ouderlijk gezag over hem uitoefenen.

Daarnaast moeten ouders studiekosten en levensonderhoud betalen tot de leeftijd van 21 jaar. Ook ligt de verantwoordelijkheid voor het gedrag van het kind (deels) bij de juridische ouders.

Wanneer is iemand minderjarig?

Kinderen tot 18 jaar zijn minderjarig mits zij niet:

• gehuwd zijn of zijn geweest;
• een geregistreerd partnerschap hebben of hebben gehad;
• door de rechter als meerderjarig verklaard zijn.

Wie heeft ouderlijk gezag?

De biologische moeder van het kind heeft bij de geboorte automatisch ouderlijk gezag over het kind. Wanneer de biologische moeder niet gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft, dan heeft zij als enige het ouderlijk gezag van het kind. Dit wordt ook wel eenhoofdig gezag genoemd. Wanneer de biologische moeder wel getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft, dan is er in de volgende gevallen sprake van een gezamenlijk ouderlijke gezag:

• wanneer het huwelijk of geregistreerd partnerschap met een man is, of
• wanneer het huwelijk of geregistreerd partnerschap met een vrouw is en de donor anoniem is, of
• wanneer het huwelijk of geregistreerd partnerschap met een vrouw is en de donor bekend is en deze donor het kind niet erkent.

De ouder krijgt geen gezag wanneer hij of zij:

• minderjarig is (zie kopje minderjarig ouder);
• onder curatele staat;
• een geestelijke stoornis heeft waardoor het gezag niet meer uitgeoefend kan worden.

Minderjarig ouder:

• Wanneer de moeder 16 of 17 jaar is kan zij een meerderjarigheidsverklaring aanvragen om alsnog ouderlijk gezag te krijgen over het kind. Deze aanvraag kan ook gedaan worden wanneer de moeder jonger is. De rechter beslist namelijk op het moment dat de moeder 16 jaar is en/of de baby is geboren. Om deze verklaring aan te vragen moet je een advocaat inschakelen. Minderjarige vaders kunnen geen meerderjarigheidsverklaring aanvragen.
• Wanneer de moeder jonger is dan 16 jaar, krijgt het kind een voogd totdat de moeder 18 jaar is. Een voogd is een niet-ouder met gezag.

Overige situaties:

• Wanneer een niet-ouder getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder op het moment dat het kind geboren wordt, dan is er alleen gezamenlijk gezag als er geen andere ouder is.
• Wanneer het kind geadopteerd wordt is er ook ouderlijk gezag.
• Wanneer je niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt met de moeder op het moment van de geboorte, dan kun je via een formulier alsnog het ouderlijk gezag aanvragen. Je moet dan wel eerst het kind erkend hebben. 

Het kind erkennen als vader

Wanneer je als vader niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt met de moeder van het kind op het moment van de geboorte, dan moet je het ouderlijk gezag aanvragen. Om dit te kunnen doen zul je eerst het kind moeten erkennen.

Je kunt jouw kind erkennen wanneer je aangifte doet van de geboorte van het kind. Dit doe je bij de gemeente waar het kind geboren is. Wanneer je jouw kind erkent, zul je een toestemming moeten hebben van de moeder van het kind. Is de moeder niet mee, dan zul je deze toestemming schriftelijk moeten meenemen.

Kind erkennen tijdens zwangerschap

Ook kun je tijdens de zwangerschap jouw kind al erkennen. Dit kun je bij elke gemeente in Nederland doen. Ook hier heb je schriftelijke toestemming nodig van de moeder van het kind. Is de moeder van het kind zwanger van een tweeling of een meerling, dan geldt de erkenning voor alle kinderen waarvan de moeder op dat moment zwanger is.

Later kind erkennen

Ook kun je nadat het kind geboren is alsnog het kind erkennen. Dit kun je ook bij elke gemeente in Nederland doen. Tot de leeftijd van 12 jaar van het kind is schriftelijke toestemming nodig van de moeder. Wanneer het kind 12 jaar is, heb je, naast de schriftelijke toestemming van de moeder, ook de schriftelijke toestemming nodig van het kind. Wanneer het kind 16 jaar is heb je enkel de schriftelijke toestemming van het kind nodig.

Wanneer is iemand een juridische ouder?

In de wet staat:

de moeder van het kind is de vrouw:

• uit wie het kind geboren is of
• die het kind geadopteerd heeft of
• die het kind erkend heeft of
• waarvan door de rechter het ouderschap is vastgesteld.

Uitzondering: bij kunstmatige bevruchting van een onbekende donor is de vrouw waarmee de biologische moeder getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft tijdens de geboorte van het kind ook de moeder van het kind.

De vader van het kind is de man:

• die met de moeder getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft tijdens de geboorte van het kind of
• die het kind geadopteerd heeft of
• die het kind erkend heeft of
• waarvan door de rechter het ouderschap is vastgesteld.