Het verenigingsrecht is het recht om een vereniging op te richten voor een bepaald doel. Een vereniging is een instantie die in veel gevallen een maatschappelijk doel heeft. Dat kunnen allerlei soorten doelen zijn. Hierbij moet je bijvoorbeeld denken aan:
- sportverenigingen
- studentenverenigingen
- buurtverenigingen
Het doel is in deze gevallen om zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met een sport, samenhang te creëren tussen studenten of tussen de buurtgenoten. Een vereniging mag niet het doel hebben om winst te maken. Als de vereniging dat wel doet, moet dat geld worden besteed aan het doel waar de vereniging voor is opgericht. Je mag de gemaakte winst dus niet aan je leden geven.
Een vereniging kan alleen bestaan als het leden heeft. Je moet minimaal twee leden hebben om een vereniging te kunnen laten bestaan. Wat er met de vereniging gebeurt, bepalen de leden van de vereniging. De leden kunnen stemmen tijdens de algemene ledenvergadering. Ieder lid heeft dan één stem om te stemmen. De vereniging wordt bestuurd door het bestuur van de vereniging. Het bestuur bestaat meestal uit mensen die zelf ook lid zijn van de vereniging. De leden kiezen het bestuur en kunnen tijdens de algemene ledenvergadering hun stem uitbrengen wie zij geschikt vinden om de vereniging te besturen.
Wat voor soorten verenigingen zijn er?
Er zijn twee soorten verenigingen:
- Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid;
- vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid.
Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid
Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid heeft dezelfde rechten en plichten als dat een persoon heeft. Dit soort vereniging kan dus ook een lening aangaan, een woning of een auto kopen en kan ook een erfenis krijgen. Omdat verenigingen meestal een maatschappelijk doel hebben, kan een vereniging soms ook een subsidie krijgen. Als jouw vereniging voor een subsidie in aanmerking kan komen, levert dat de vereniging een inkomstenbron op. Dat kan alleen als je vereniging volledige rechtsbevoegdheid heeft. Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid moet je oprichten met behulp van een notaris.
Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid
Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid heeft niet dezelfde rechten en plichten als dat een persoon heeft. Dit soort verenigingen wordt ook wel informele verenigingen genoemd. Dit soort vereniging kan geen woning kopen, geen lening aangaan en ook geen erfenis ontvangen. Daarnaast zijn de bestuurders ook privé aansprakelijk voor de vereniging. Stel dat een bedrijf nog €1.000 krijgt van de vereniging, maar de vereniging heeft maar €500. Dan kan het bedrijf ook naar de bestuurders en de overige €500 van de bestuurders vragen. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kun je oprichten zonder een notaris.
Welk soort vereniging kun je het beste kiezen?
Wanneer er sprake is van een vereniging met weinig geldzaken en er geen behoefte is aan een clubhuis of andere grote financiële uitgaven, dan is een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid een handige vorm. Een voorbeeld is een boekenclub. Dat kun je inrichten in de vorm van een vereniging. Je komt met een aantal leden bij elkaar om een boek te bespreken. Daar heb je geen clubhuis voor nodig en de uitgaven zullen beperkt blijven. In zo’n geval is een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid een goede vorm. Door gebruik te maken van deze vorm is er geen notaris en inschrijving nodig bij de Kamer van Koophandel. De bestuurders zijn in dat geval wel aansprakelijk voor eventuele schulden.
Wanneer de vereniging meer leden heeft, er grotere financiële uitgaven worden gedaan en wellicht behoefte is aan een clubhuis, is een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid een betere keuze. Een voorbeeld is een plaatselijke voetbalvereniging. De vereniging heeft een groot ledenbestand, doet regelmatige grote uitgaven en heeft misschien wel een gebouw met kleedkamers en een kantine in het bezit. Aangezien de vereniging een gebouw in het bezit heeft, is het verplicht om een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid te hebben. In zo’n geval moet je wel langs een notaris gaan en is inschrijving bij de Kamer van Koophandel nodig. Bij eventuele schulden, zijn de bestuurders niet aansprakelijk.
Hoe kun je lid worden van een vereniging?
Hoe je lid kunt worden, staat beschreven in de statuten van de vereniging. Als er niets in de statuten staat over de manier waarop je lid kunt worden, bepaalt het bestuur of je lid mag worden of niet. Statuten zijn een verzameling van regels over de vereniging. Bijvoorbeeld hoe je lid kunt worden, welke bestuursfuncties er zijn en hoe er gestemd kan worden. Als je iets over de vereniging wilt weten, heb je alle regels handig bij elkaar en kun je dat makkelijk terugvinden. Soms is er ook nog een procedure voordat je lid kunt worden. Als dat het geval is, zal dat ook in de statuten staan.
Wat zijn leden van een vereniging?
De leden hebben een grote rol binnen de vereniging. Ondanks dat de vereniging wordt bestuurd door het bestuur, hebben de leden veel macht. De leden kunnen het bestuur namelijk benoemen en ontslaan. In principe hebben alle leden dezelfde rechten en plichten binnen de vereniging. Leden hebben bijvoorbeeld het recht om deel te nemen aan activiteiten die door de vereniging worden georganiseerd. Ook hebben ze het recht om te stemmen tijdens de algemene ledenvergadering en hebben ze recht om bijvoorbeeld het verenigingsblad te ontvangen. Bij sommige verenigingen ben je eerst aspirant-lid voordat je volwaardig lid bent. Als aspirant-lid mag je niet stemmen tijdens de algemene ledenvergadering. Daarnaast hebben leden ook plichten. Leden moeten zich houden aan de statuten en reglementen van de vereniging. Als je lid bent, ben je meestal ook verplicht om contributie te betalen. Contributie zijn de kosten van je lidmaatschap, een soort toegangsprijs. In sommige gevallen kun je lid zijn van een vereniging, maar hoef je geen contributie te betalen. Dat zijn de ereleden. Je kunt meestal niet zomaar erelid worden. Daarvoor moet je vaak een uitzonderlijke prestatie hebben verricht voor de vereniging. Daarnaast hebben sommige verenigingen ook lagere contributies voor kinderen, studenten of 65-plussers.
Algemene ledenvergadering
Een belangrijk onderdeel van een vereniging is de algemene ledenvergadering. De algemene ledenvergadering bestaat uit alle leden van de vereniging. Elk lid heeft tijdens de vergadering een stem. Sommige grote besluiten mag het bestuur niet zelf nemen. Ze vragen toestemming aan de leden via de algemene ledenvergadering. Om welke besluiten het gaat, kun je vinden in de statuten. Dat kan namelijk verschillen per vereniging. Ook mag je als lid stukken indienen voor de algemene ledenvergadering. Als je het ergens niet mee eens bent, kun je dat ook aangeven tijdens de algemene ledenvergadering. Als een besluit wordt genomen op de algemene ledenvergadering moet het bestuur dat ook uitvoeren, ook als het bestuur het niet eens is met het besluit. De algemene ledenvergadering heeft een grote stem in het beleid van de vereniging. Een algemene ledenvergadering moet elk jaar worden gehouden. Dat kan ook één keer in het halfjaar of één keer in het kwartaal zijn, maar dat verschilt per vereniging. Ook dat staat in de statuten vermeld.
Ook kunnen leden een algemene ledenvergadering organiseren. Dat kan als ze het niet eens zijn met de besluiten van het bestuur. In dat geval moet tenminste 10% van de leden dat willen. De leden moeten dat dan aangeven bij het bestuur. Het bestuur moet dan binnen vier weken een datum hebben voor de algemene ledenvergadering. Als het bestuur dat niet doet, kunnen de leden dat zelf doen.
Als leden het echt niet eens zijn met het bestuur, kunnen ze het bestuur ontslaan. Op de algemene ledenvergadering kun je het ontslag van het bestuur in stemming brengen. Als meer dan de helft van de leden jouw voorstel steunt, zal het bestuur moeten aftreden.
Hoe komt een vereniging aan geld?
De vereniging ontvangt geld door contributies. Een contributie is de prijs om lid te zijn van de vereniging. Dat is in veel gevallen de grootste inkomstenbron van verenigingen. Naast contributie kan een vereniging nog meer inkomsten krijgen. Hierbij moet je denken aan de inkomsten van:
- sponsoren,
- reclame,
- inzamelingsacties,
- etc.
Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid kan soms ook een subsidie krijgen van de overheid.
Subsidies voor verenigingen
Niet elke vereniging kan zomaar een subsidie krijgen. Subsidies hebben een bepaald doel. Het geld dat je ontvangt van een subsidie moet dus ook aan dat doel worden uitgegeven. Als het doel van jouw vereniging min of meer overeenkomt met het doel van de subsidie kun je een aanvraag indienen. Het is belangrijk dat je eerst een aanvraag voor de subsidie gaat indienen voordat je bezig gaat met het project waarvoor je de subsidie wilt gebruiken. Een subsidie kan ook worden afgewezen. In dat geval heeft je vereniging allemaal kosten gemaakt die niet worden gedekt door een subsidie. Daardoor kan je vereniging in geldproblemen komen. Het is dus goed om daar vooraf over na te denken.
Een subsidieaanvraag moet vaak aan veel criteria voldoen. Om welke criteria het gaat, staat bij de subsidie omschreven. Probeer dat zo volledig mogelijk te noteren, anders kan je aanvraag worden afgewezen.
Als je benieuwd bent of jouw vereniging voor een subsidie in aanmerking kan komen, kun je bij de overheid informeren. Vaak is het handig om eerst naar de gemeente te gaan. De gemeente verstrekt soms ook subsidies. Als de gemeente geen subsidie verstrekt aan jouw vereniging weten zij vaak wel waar je eventueel verder kunt kijken. Daarnaast is het ook handig om bij vergelijkbare verenigingen te informeren. Misschien ontvangen zij al een subsidie en kun je ook zo’n subsidie ontvangen. Subsidies zijn niet oneindig. Meestal heeft de overheid een bepaald bedrag beschikbaar voor de subsidie. Als dat bedrag op is, kun je geen subsidie meer ontvangen. Ook niet als jouw vereniging wel aan het doel van de subsidie voldoet. Bij veel subsidies hanteert de overheid ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’.
Kun je zomaar een vereniging oprichten?
Er zijn een aantal formele zaken waar je rekening mee moet houden als je een vereniging wilt oprichten:
- de statuten van je vereniging;
- de inschrijving bij een notaris en de Kamer van Koophandel;
- aanvragen van een zakelijke bankrekening;
- aanmelden van je vereniging bij de Belastingdienst.
De statuten
In de statuten staan de regels van je vereniging. Het is verplicht om statuten te maken als je een vereniging opricht. In de statuten zet je bijvoorbeeld neer wat het doel is van de vereniging, hoe het stemmen werkt, hoe vaak er een algemene ledenvergadering is, etc. Als je niet weet hoe je statuten moet maken, kun je de hulp inroepen van een notaris. Een notaris kan je hierbij adviseren en ze eventueel voor je opstellen.
Inschrijving bij een notaris en de Kamer van Koophandel
Het oprichten van een vereniging kun je zelf doen, maar kan ook met behulp van een notaris. Als je een vereniging zelf opricht, heb je een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid. Een vereniging die door de notaris wordt opgericht, is een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid. Je kunt dan als vereniging spullen kopen of verkopen, een lening aangaan of een erfenis ontvangen. Ook moet je je vereniging inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Het inschrijven bij de Kamer van Koophandel is alleen verplicht als je een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid bent.
Aanvragen van een zakelijke bankrekening
Als je een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid bent, moet je ook een zakelijke bankrekening hebben. Het moet niet zo zijn dat jouw eigen geld wordt gemengd met het geld van de vereniging. Voor het overzicht is het daarom verplicht om een aparte zakelijke bankrekening te hebben. Ook moet je goed kijken bij welke bank je een rekening opent. Sommige banken hebben voor verenigingen goedkopere tarieven. Voor een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan een zakelijke bankrekening handig zijn, maar het is niet verplicht. Met een zakelijke bankrekening zal jouw eigen geld niet vermengd worden met het geld van de vereniging. Dat zorgt voor overzicht.
Aanmelden bij de Belastingdienst
Net als iedereen moet een vereniging zich ook melden bij de Belastingdienst. Als de vereniging personeel in dienst heeft, moet je aangifte van loonheffing doen. Veel verenigingen hebben vrijwilligers. Voor vrijwilligers hoef je geen belastingen te betalen. Als de vereniging een schenking of een erfenis ontvangt moet het schenkbelasting of erfbelasting betalen. Een vereniging hoeft niet altijd btw te betalen. Dit verschilt per vereniging. Het is verstandig om dit vooraf na te vragen bij de Belastingdienst. Over het algemeen is het zo dat verenigingen die actief zijn binnen het onderwijs, de zorg, sport of cultuur vrijgesteld zijn van de btw-plicht. Maar er geldt geen algemene vrijstelling. Je moet dus altijd vooraf de site van de Belastingdienst bekijken. Je kunt hier bekijken of jouw vereniging voor een vrijstelling in aanmerking komt.
Voordat je een vereniging opricht, moet je een plan maken. Wat is het doel van de vereniging? Het is goed om het doel zo precies mogelijk te omschrijven. Een vereniging mag namelijk geen activiteiten organiseren die niet bij het doel passen. Ook is het goed om in dit plan op te nemen hoe je aan leden wilt komen. Een studentenvereniging wil vaak zoveel mogelijk leden hebben. Maar bijvoorbeeld de ondernemersvereniging van Delfzijl wil alleen ondernemers die in Delfzijl actief zijn als lid. Dat moet je goed omschrijven in het plan.
Ook moet je een naam bedenken voor de vereniging. Het is goed dat de naam van de vereniging aansluit bij het doel. Anders kunnen mensen je vereniging misschien niet zo goed vinden op het internet. Verder mag je niet zomaar elke naam aan je vereniging geven die jij wilt. Bestaande namen zijn vaak beschermd. Je mag je vereniging bijvoorbeeld niet ‘Albert Heijn’ noemen. Dat kan verwarrend zijn omdat mensen dan misschien denken dat jouw vereniging bij de supermarktketen hoort, terwijl dat niet zo is. Het is dus goed om origineel te zijn, maar kijk vooraf of de naam al bestaat. Dat kun je vinden in het handelsregister. Het handelsregister kun je hier vinden.
Wie bestuurt een vereniging?
De vereniging wordt bestuurd door het bestuur. Het bestuur bepaalt het beleid van de vereniging. De meeste verenigingen hebben een voorzitter, secretaris en penningmeester. Je kunt ook meer bestuursleden hebben. Het is wel verstandig om een oneven aantal bestuurders te hebben. Als je gaat stemmen binnen het bestuur, kan het op deze manier nooit gebeuren dat het aantal stemmen ‘voor’ gelijk is aan het aantal stemmen ‘tegen’. Het is natuurlijk fijn dat je consensus bereikt tussen de bestuursleden. In dat geval zijn alle bestuursleden het over een besluit eens. Soms lukt dat niet en ga je stemmen bij meerderheid. In dat geval is de helft +1 voldoende om een besluit aan te nemen. Bij een bestuur die uit vier mensen bestaat, wordt het lastig om een besluit aan te nemen. Het bereiken van een meerderheid zal niet altijd lukken. Het is daarom aan te raden om een bestuur te kiezen die uit een oneven aantal personen bestaat. Lukt dat niet? Dan staat meestal in de statuten geregeld hoe je een besluit kunt aannemen of verwerpen als er evenveel stemmen voor als tegen zijn. In veel gevallen heeft de voorzitter de beslissende stem.
