Een curator is een vertegenwoordiger van een persoon die onder curatele is gesteld. De curator regelt vervolgens alle persoonlijke en financiële zaken van die persoon (de betrokkene). De betrokkene wordt na een ondercuratelestelling handelingsonbekwaam. Handelingsonbekwaam betekent dat iemand geen rechtshandelingen mag plegen. Zo mag de handelingsonbekwame bijvoorbeeld niets kopen. De betrokkene mag ook geen abonnementen afsluiten. De curator neemt beslissingen voor de betrokkene. Alleen personen van 18 jaar of ouder kunnen onder curatele staan.
Wanneer krijg je een curator?
Je krijgt een curator als je failliet wordt verklaard. De rechtbank kan iemand onder curatele stellen als daarvoor een verzoek wordt ingediend. Er zijn een aantal personen en instellingen die een verzoek kunnen indienen. Allereerst kan de betrokkene zelf een verzoek indienen. Daarnaast kunnen de echtgenoot of partner en familieleden een verzoek indienen. Ook is het mogelijk dat de instelling waar de betrokkene wordt verzorgd of begeleid (bijvoorbeeld een psychiatrische inrichting, een verpleeghuis of een andere zorginstelling) een verzoek indient. Tot slot kan de officier van justitie een verzoek indienen, bijvoorbeeld als iemand in de gevangenis of het huis van bewaring zit.
De rechtbank zal een ondercuratelestelling uitspreken op het moment dat de rechter van mening is dat de betrokkene niet in staat is om voor zijn geldzaken en persoonlijke bezittingen te zorgen. De rechter neemt de betrokkene dan in bescherming door een externe partij (de curator) deze zaken voor hem te laten regelen. Onder curatelestelling is het meest ingrijpende middel, aangezien de betrokkene handelingsonbekwaam wordt en dus (bijna) niets meer zelf mag regelen. De rechter spreekt curatele enkel uit als de lichtere beschermingsvormen (zoals onderbewindstelling of een mentorschap) niet werken. Personen met een ernstige verslaving of psychische stoornis hebben vaak een curator.
Wat is de taak van een curator?
De curator beslist over het geld en de bezittingen van degene die onder curatele staat. De curator doet de administratie, betaalt de rekeningen en vraagt eventuele uitkeringen en toeslagen aan. Dat betekent dat de betrokkene leefgeld van de curator krijgt voor zijn dagelijkse uitgaven. Dit leefgeld is alleen bedoeld voor de basisbehoeftes, vaak net genoeg om boodschappen te doen. Voor alle andere uitgaven moet de curator toestemming geven. Ook al heeft de betrokkene voldoende geld, de betrokkene zal altijd toestemming moeten vragen. De betrokkene is namelijk onder curatele gesteld ter bescherming van hemzelf, aangezien de rechter van mening is dat hij onvoldoende kan omgaan met financiële middelen. De curator houdt een financiële administratie bij.
De curator regelt daarnaast ook verzorging en begeleiding voor de betrokkene. Tijdens gesprekken met zorgverleners of instellingen vertegenwoordigt de curator de betrokkene. De curator komt ook in actie op het moment dat de betrokkene onvoldoende zorg krijgt. Om de betrokkene goed te kunnen vertegenwoordigen, zal de curator persoonlijk contact onderhouden en gesprekken voeren met de betrokkene. Op die manier kan de curator een goed beeld krijgen van de situatie van de betrokkene. De curator houdt het gehele curateletraject bij. Hij doet daarvan ook verslag aan de rechter.
Wat mag een curator niet?
De bevoegdheden van de curator gaan heel ver. Slechts heel persoonlijke zaken mag de curator niet regelen. Denk bijvoorbeeld aan het registreren van donorschap of het opstellen van een euthanasieverklaring. Voor andere persoonlijke beslissingen, zoals trouwen of het aangaan van een geregistreerd partnerschap, maar ook verhuizingen of het accepteren van een erfenis, zal toestemming moeten worden gevraagd aan de curator.
Tot slot moet de curator altijd de belangen van de betrokkene behartigen. Hij moet zijn werk objectief doen. Objectief betekent dat de curator zijn eigen belang niet voorop mag stellen. De curator handelt in het belang van de onder curatele gestelde, waarbij hij zijn eigen mening op de achtergrond zet. Daarnaast moet hij de godsdienst, levensovertuiging of culturele achtergrond van de betrokkene respecteren en moet hij in zijn beslissingen daar zoveel mogelijk rekening mee houden.
Wat als mijn curator niet bevalt?
Op het moment dat de curator niet bevalt, kan de betrokkene dit het beste gelijk aangeven bij de curator. Misschien kunnen de betrokkene en de curator samen tot een oplossing komen. Daarbij is het belangrijk om de beslissing van de curator en de curator zelf goed te onderscheiden. In de meeste gevallen is de betrokkene het niet eens met de curator, bijvoorbeeld als de curator geen toestemming geeft voor bepaalde aankopen. Dat kan heel vervelend zijn, maar de curator is nu eenmaal aangesteld omdat de rechter van mening is dat de betrokkene niet zelfstandig deze beslissingen kan maken. Beslissingen van de curator zullen soms vervelend zijn voor de betrokkene.
Mocht het probleem toch in de curator zelf zitten, dan kan de betrokkene een brief sturen naar de rechtbank die toezicht houdt op de curator. Dit is vaak de rechtbank die ook de ondercuratelestelling heeft uitgesproken. De rechter zal de klachten dan beoordelen en nodigt de betrokkene en de curator uit voor een zitting. In sommige gevallen is het mogelijk om een verzoek in te dienen voor een andere curator. Dit gebeurt slechts in uitzonderlijke gevallen, vaak als de curator niet meer in staat is om de belangen van de betrokkene te behartigen, bijvoorbeeld door langdurige ziekte.
Hoelang heb je een curator?
In principe staat de betrokkene onder curatele totdat de rechtbank de curatele stopt. Op het moment dat de curatele stopt, eindigen de werkzaamheden van de curator ook. De curator zal een eindverslag maken en de financiële eindbalans opmaken. Dezelfde personen en instellingen die een ondercuratelestelling kunnen aanvragen, kunnen ook een verzoek indienen tot het stoppen van de ondercuratelestelling. De rechter bekijkt dan of de betrokkene weer in staat is om eigen beslissingen te maken, bijvoorbeeld op financieel gebied (aankopen) en op persoonlijk gebied (zorg, onderwijs en werk).
In een aantal gevallen eindigt de ondercuratelestelling vanzelf, bijvoorbeeld op het moment dat de betrokkene overlijdt of als de curatele overgaat in een mentorschap of onderbewindstelling.
Wie mag curator zijn?
Er zijn twee soorten curatoren, de particuliere en de professionele. De particuliere curator is een familielid of kennis van de betrokkene. In situaties waarbij de betrokkene zelf open staat voor een ondercuratelestelling komt een particuliere curator vaak voor. De betrokkene en de particuliere curator willen dan vaak bij de rechter een en ander goed op papier hebben staan, om eventuele problemen in de toekomst te voorkomen. In situaties waarbij de betrokkene zelf niet open staat voor een ondercuratelestelling komt een professionele curator vaak voor. Familieleden en/of kennissen hebben vaak geen behoefte aan discussies over de ondercuratelestelling. Een professionele curator moet aan een aantal kwaliteitseisen voldoen, zoals een passende beroepsopleiding en jaarlijkse bijscholingsactiviteiten. Een en ander is weer te vinden in het besluit omtrent professionele curatoren.
Wat is het verschil tussen een curator en een bewindvoerder?
Het grote verschil tussen een curator en een bewindvoerder is dat de bewindvoerder alleen de financiële zaken van de betrokkene behartigt. Iemand die onder bewind staat, blijft handelingsbekwaam. Dat betekent dat de betrokkene zelf rechtshandelingen mag verrichten. Hij mag dus zelf solliciteren voor bepaalde banen, zelf kiezen welke zorg hij nodig heeft en of hij bijvoorbeeld onderwijs wil volgen. De betrokkene zal dus zelf alle zaken zonder financieel aspect blijven regelen. De bewindvoerder bepaalt voor de betrokkene zijn leefgeld en de betrokkene moet voor andere financiële zaken (zoals grote aankopen of het afsluiten van contracten) toestemming vragen aan de bewindvoerder.