Wat is het vertrouwensbeginsel?
Het vertrouwensbeginsel houdt kort in dat je moet kunnen vertrouwen op een toezegging van een bestuursorgaan. Maar wanneer mag je ook daadwerkelijk vertrouwen op de toezegging van een bestuursorgaan? Dat wordt verder in dit artikel uitgelegd.
Het vertrouwensbeginsel maakt onderdeel uit van een algemeen beginsel van behoorlijk bestuur. Wat een algemeen beginsel van behoorlijk bestuur is kun je lezen in dit artikel. Hier vind je niet alleen het vertrouwensbeginsel maar ook andere beginselen.
Voorbeeld
Je woont in Amsterdam en wil graag een leuk restaurantje beginnen in het Amsterdamse bos. Een romantisch restaurant midden in de natuur. De perfecte locatie! Je hebt zelfs al een investeerder die jou wil helpen. Er is alleen één probleem. De bestemming van de plek waar jij je restaurantje wil hebben is groen. Dit betekent dat er geen gebouwen mogen staan. Je gaat de mogelijkheden onderzoeken en benadert de wethouder van de gemeente Amsterdam. Hij geeft aan dit een geweldig idee te vinden! Jij bent in je nopjes, want je ziet je droom werkelijkheid worden.
Je vraagt een vergunning aan bij de gemeente om af te wijken van het bestemmingsplan. Volgens de wethouder kan je op deze manier jouw droom werkelijkheid laten worden. Na een aantal weken krijg je reactie van de gemeente. Ai, jouw aanvraag is afgewezen. Dat is jammer!
Jij voelt je toch een beetje in de maling genomen. De wethouder vond het toch een goed idee? Jij vertrouwde erop dat het goed zou komen. We gaan nu stap voor stap de voorwaarden door om te kijken of jij hier een succesvol beroep kan doen op het vertrouwensbeginsel.
Stap 1: Wat is er precies gezegd?
Stap 2: Mocht jij hieruit opmaken dat jij ergens recht op had?
Stap 3: Wie heeft dit gezegd?
1. Wat is er precies gezegd?
Van belang in onze casus is wat de wethouder precies tegen jou gezegd. Heeft hij al een toezegging gedaan? Of heeft hij jou informatie gegeven over de te volgen procedure? Of heeft hij alleen zijn mening gegeven over het plan?
Hierbij is het van belang dat je dit ook hard kunt maken. Als de wethouder ontkent, dan is het voor jou lastig te bewijzen dat de wethouder een toezegging heeft gedaan.
2. Mocht jij hieruit opmaken dat jij recht ergens op had?
Uit het voorbeeld komen drie mogelijke scenario’s.
- Een toezegging. De wethouder zegt letterlijk dat jij een vergunning gaat krijgen om het restaurant in het Amsterdams bos te realiseren. Je maakt hier grote kans om een geslaagd beroep te kunnen doen op het gerechtvaardigd vertrouwen.
- Informatie gegeven. Heeft de wethouder jou alleen informatie gegeven over de te volgen procedure, dan kun je dit niet zien als toezegging.
- Mening gegeven. Als de wethouder alleen zijn mening geeft over het plan, dan hoeft dit nog niet te betekenen dat hij ermee instemt. De kans is dan ook groot dat jij daarover door hebt gevraagd. Als hier alsnog een toezegging, als voornoemd, wordt uitgesproken door de wethouder, dan maak je zeker kans om een geslaagd beroep te kunnen doen op gerechtvaardigd vertrouwen. Geeft de wethouder echter in antwoord op jouw vraag voornoemde informatie, dan vis je zeer waarschijnlijk achter het net.
3. Wie heeft dit gezegd?
Mocht je uitkomen op een toezegging, dan is alleen de vraag nog wie jou die toezegging heeft gedaan. In dit voorbeeld is het de wethouder. De wethouder is bevoegd om beslissingen te nemen voor de gemeente. Wij weten hier dus zeker dat deze wethouder “de toezegging kan worden aangerekend”. Dit is een juridisch woord voor het feit dat de wethouder aan de toezegging gebonden is. De gemeente moet jou in dat geval de vergunning verlenen. De wethouder had de vergunning dus niet zomaar mogen toezeggen. De gemeente wilde namelijk de aanvraag afwijzen. Dat betekent dus dat een restaurant in het Amsterdams bos waarschijnlijk niet binnen het beleid van de gemeente valt.
Ook als een ambtenaar deze toezegging had gedaan, dan had deze uitlating toegerekend kunnen worden aan de gemeente. Het moet dan wel gaan over de ambtenaar die ook daadwerkelijk de vergunning zou gaan verlenen. Als jij bijvoorbeeld een dergelijke toezegging krijgt van een baliemedewerker, dan had jij kunnen weten dat deze baliemedewerker geen vergunningverlener is.
Als een ambtenaar zich gedraagt als de juiste persoon om dit soort zaken mee te bespreken, dan kunnen de kaarten weer anders liggen.
Conclusie
Is jou dus een toezegging gedaan en is deze toezegging gedaan door degene die daar ook daadwerkelijk over gaat, dan kun je je beroepen op het vertrouwensbeginsel. Er is dan sprake van een “gerechtvaardigd vertrouwen” wat je als burger mag ontlenen aan de toezegging.
Let op!
Als bij jou een gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt betekent dit niet altijd dat jij dan ook je zin krijgt. De betrokken belangen worden in dat geval afgewogen. Jouw belang is het restaurant. Andere belangen kunnen zijn: strijd met de wet, het algemeen belang of belangen van derden. Strijd met de wet kan bijvoorbeeld bestaan als het restaurant ook een danszaal heeft die meer geluid gaat geven dan wettelijk is toegestaan. Het algemeen belang kan zwaarder wegen als het merendeel van de bewoners in Amsterdam geen baat heeft bij alle toeristen in het Amsterdamse bos. Een belang van derden kan zijn het belang van rust en natuur in het Amsterdamse bos. De natuur mag niet verstoord worden. Een restaurant kan daar wel voor zorgen. Als hieruit dus belangen voortvloeien die zwaarder wegen dan het belang van jou als restauranthouder in het Amsterdamse bos, dan kan de gemeente Amsterdam alsnog weigeren de vergunning te verlenen.
Schade
Mogelijk bestaat er dan wel recht op schadevergoeding. Als jij door de toezegging van de wethouder al bepaalde kosten hebt gemaakt, bijvoorbeeld de kosten voor de aanvraag van de vergunning, dan zit er een kans in dat de gemeente deze schade moet vergoeden.
Zie voor een vergelijkbaar arrest deze uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
