Moet ik een verplichte opleiding van mijn werkgever terugbetalen?
Er zijn verschillende redenen waarom je voor jouw werk een opleiding of studie volgt. Eén daarvan is dat de werkgever je verplicht een bepaalde opleiding of studie te volgen omdat hij/zij vindt dat je dat nodig hebt voor het uitvoeren van het werk. Als je geen afspraken hebt gemaakt met je werkgever over de kosten voor de opleiding, dan hoef je als werknemer niets terug te betalen. In de wet staat namelijk niets beschreven over de terugbetaling van studiekosten door werknemers. Afspraken over het terugbetalen van eventuele studiekosten kunnen in een aparte overeenkomst geregeld worden, maar kunnen ook staan in jouw arbeidsovereenkomst. Dit wordt een studiekostenbeding genoemd. Ook is het mogelijk dat de werkgever hierover verwijst naar het cao waarin iets staat beschreven over studiekosten en de terugbetaling daarvan. De Hoge Raad heeft een uitspraak gedaan over waar deze cao aan moet voldoen. Hierover meer in dit artikel.
Kan mijn werkgever mij verplichten om een opleiding te volgen?
Wanneer jouw werkgever goed kan beargumenteren dat een bepaalde cursus of studie nodig is voor het goed uitvoeren van jouw functie dan kan jij als werknemer deze cursus of studie niet zomaar weigeren. Hier komt ook “goed werkgeverschap” om de hoek kijken. Dit houdt in dat jouw werkgever altijd een goede belangenafweging moet maken. Wanneer het voor jou als werknemer niet mogelijk of wenselijk is om deze cursus te volgen, door bijvoorbeeld een vervelende privé omstandigheid, dan dient jouw werkgever daar rekening mee te houden. Echter zal in gevallen zonder bijzondere omstandigheden van jou als werknemer worden verwacht dat jij aangeboden cursussen en studies van jouw werkgever volgt. Dit komt voort uit het “goed werknemerschap”.
Daarnaast kunnen in het cao bepaalde regels staan over cursussen of studies die gevolgd moeten worden. Hier moet wel naar verwezen worden in de arbeidsovereenkomst. Als vanuit het cao naar voren komt dat je jaarlijks een wekelijkse cursus moet volgen om zo jou op niveau te houden, dan kun je dat niet weigeren. Ook kunnen er in het cao of arbeidsovereenkomst afspraken gemaakt worden over de kosten. Hieronder daar meer over.
Inspanningsverplichting
Wanneer de werknemer een cursus of studie moet of gaat volgen, dan wordt van hem of haar verwacht dat de werknemer zich inzet voor de cursus om deze zo goed mogelijk af te ronden. Het is ook mogelijk dat voor de functie een bepaald certificaat of diploma vereist is. Hoewel ontslag op staande voet erg lastig is, kan het niet halen van een certificaat wel aanleiding zijn tot het beëindigen van de arbeidsovereenkomst. Zo hebben bankmedewerkers vaak een Wft-certificaat nodig. Dit is een certificaat in het kader van de Wet op het financieel toezicht.
Studietijd
Alle studietijd voor cursussen door jouw werkgever opgelegd, mag als werktijd gerekend worden. Wel kan het zijn dat de studietijd buiten het normale werkrooster valt, bijvoorbeeld in het weekend. Dit kun je dan wel als werktijd meenemen of als extra salaris vergoed krijgen. Wanneer de cursus vrijwillig is, dan is de cursus in eigen tijd als daar geen afspraken over gemaakt zijn. Sommige werkgevers staan er voor open om de studietijd alsnog in de werkgever hun tijd te doen als de cursus toegevoegde waarde heeft.
Wanneer mag de werkgever studiekosten terugvorderen?
Indien geen afspraken gemaakt zijn over de kosten voor een cursus of studie dan zijn deze voor rekening van de werkgever. Indien er wel afspraken zijn gemaakt, dan kan dat op drie manieren:
- Met een studieovereenkomst.
- Met een studiekostenbeding in de arbeidsovereenkomst.
- Met een studiekostenbeding in het cao, waarnaar verwezen moet worden in arbeidsovereenkomst.
Daarnaast wordt ook door de rechter gekeken naar:
- Ligt het initiatief van de cursus bij de werkgever of de werknemer. Ligt het initiatief bij de werkgever, dan is de kans al een stuk kleiner dat de rechter oordeelt dat jij als werknemer de studiekosten zomaar hoeft terug te betalen.
- Was de cursus noodzakelijk voor het goed voortzetten van de functie van de werknemer?
- Hoe moeilijk was de cursus?
- Hoe staan de studiekosten in verhouding tot het salaris van de werknemer?
Er wordt van de werkgever en werknemer redelijkheid en billijkheid verwacht. Dit houdt het “goed werkgeverschap” en “goed werknemerschap” in.
Waar moet een studieovereenkomst of studiekostenbeding aan voldoen?
In de wet staat niet beschreven waar zo’n studiekostenbeding of overeenkomst aan moet voldoen. Echter zijn er in de loop der jaren veel uitspraken gedaan over dit onderwerp. Deze uitspraken worden ook wel jurisprudentie genoemd. Deze jurisprudentie is leidend bij soortgelijke zaken. De Hoge Raad kwam in 1983 met een uitspraak die ons richtlijnen geeft voor het invullen van een studiekostenbeding of overeenkomst:
- De studieovereenkomst moet duidelijk geformuleerd zijn en schriftelijk vastgelegd.
- De werkgever moet vastleggen wat er verwacht wordt van de werknemer met betrekking tot de terugbetalingsverplichting. Indien de werkgever wil dat de werknemer minimaal 4 jaar bij het bedrijf blijft na de studie zal hij een zogenoemde “glijdende” schaal moeten opnemen in de overeenkomst. Voorbeeld: Wanneer de werknemer het bedrijf verlaat binnen 1 jaar, betaalt de werknemer 100% van de kosten. Na 1 jaar 75% van de kosten, na 2 jaar 50% van de kosten, na 3 jaar 25% van de kosten, na 4 jaar 0%.
